به گزارش پایگاه خبری ریل نیوز؛ کشور بلژیک از جمله اعضای اتحادیه اروپا به حساب آمده که معمولا با شکلات های خوشمزه و شهر بروکسل به عنوان مقر اتحادیه اروپا شناخته می شود. اما جالب است بدانیم که بلژیکی ها مشخصه های هویتی دیگری نیز دارند که به آنها مشهور هستند. به عنوان مثال، از مردم بلژیک به عنوان ریلی ترین مردم جهان یاد می شود. چراکه بیشترین میزان حمل و نقل عمومی پر طرفدار این کشور در بخش ریلی خلاصه شده است.
راه آهن بلژیک نیز از قدیمی ترین راه آهن های اروپا و جهان به حساب آمده و قدمت آن به حدود ۱۹۰ سال قبل باز میگردد. راه آهن بلژیک همچنین یکی از منظم ترین و موثرترین ادوات حمل و نقل عمومی در اروپا به حساب آمده و احتمالا همین امر، دلیل اصلی طرفداری پر و پا قرص بلژیکی از حمل و نقل ریلی در این کشور است.
نخستین قطار بلژیک در سال ۱۸۳۵ مورد بهره برداری قرار گرفته و به دلیل موقعیت جغرافیایی این کشور، به نوعی قلب تپنده حمل و نقل ریلی اروپا به حساب می آید. جالب اینجاست که کشور بلژیک با مساحتی حدود ۳۰ هزار کیلومتر، دارای بیش از ۳۶۰۰ کیلومتر خط ریلی بوده که در اروپا بی نظیر است. هر روزه حدود ۳۸۰۰ قطار در سراسر بلژیک در تردد بوده که شامل گستره وسیعی از انواع قطارها از جمله قطارهای سریع السیر یورو استار و TGV نیز می شود. وجود این قطارها به شهروندان بلژیکی اجازه می دهد تا با سرعت ۳۰۰ کیلومتر در ساعت، به کشورهای همسایه سفر نمایند.
تنها ایسگاه بروکسل، روزانه پذیرای بیش از ۶۰ هزار مسافر بوده که از طریق این ایستگاه به عمده کشورهای اروپایی سفر می کنند. از این حیث، می توان گفت که بسیاری از مقاصد تعریف شده برای فرودگاه بروکسل، در ایستگاه قطار این شهر نیز به چشم می خورند.
نخستین خط ریلی بلژیک بین دو شهر بروکسل و سنت مکلن ساخته شده و راه آهن این کشور، کار خود را با سه دستگاه لکوموتیو بخار وارداتی از بریتانیا کار خود را آغاز کرد. سیستم حمل و نقل بریتانیا البته همچنان در سراسر بلژیک و در بخش های مختلف مقررات حمل و نقل از جمله جاده ای نیز حاکم است. به عنوان مثال، در بخش جاده ای، بر خلاف دیگر کشورهای اروپایی، بلژیکی ها نیز مانند انگلیسی ها از سمت چپ جاده حرکت کرده و فرمان خودروی آنها در سمت راست قرار دارد. تا سال ۱۸۴۳، یعنی تنها هشت سال پس از راه اندازی نخستین قطار بلژیک، بسیاری از شهرهای مهم این کشور به شبکه ریلی متصل شده و همین امر، فرآیند صنعتی سازی بلژیک را تا حد زیادی تسریع نمود. بلژیک در سال ۱۸۷۰، بیش از ۸۶۳ کیلومتر خط ریلی دولتی و ۲۲۳۱ کیلومتر خط ریلی تحت مالکیت بخش خصوص داشته است.
فرآیند ملی سازی راه آهن بلژیک بین سال های ۱۸۷۰ الی ۱۸۸۲ رخ داد که در نتیجه، تا سال ۱۹۱۲، بیش از ۵ هزار کیلومتر از خطوط ریلی این کشور ملی شده و سهم بخش خصوصی به ۳۰۰ کیلومتر کاهش یافت. فرآیند ملی سازی راه آهن در بلژیک آن چنان با سرعت پیش رفت که در سال ۱۹۲۶، شاهد کامل ترین شبکه ریلی دولتی جهان در این کشور بودیم. به مرور، شرکت راه آهن بلژیک به نام SNCB نیز تشکیل شد. نبوغ این شرکت البته بعهدها در سال ۱۹۳۵، با ساخت نخستین خط ریلی تمام برقی بین بروکسل و آنتروپ شکوفا شده و آن را به یکی از پیشروترین شرکت های راه آهن جهان تبدیل کرد.
راه آهن بلژیک در سال ۱۹۵۸، به کشورهای همسایه خود یعنی آلمان، هلند، لوگزامبورگ، فرانسه و بریتانیا متصل شد. امروزه، بلژیک دارای یکی از کارا ترین راه آهن های جهان با ۳۷۳۳ کیلومتر خط ریلی، ۵۵۵ ایستگاه راه آهن است. خط ریلی بلژیک از نوع استاندارد بوده و در بخش برقی، قطارهای این کشور با برق مستقیم ۳KV کار می کنند. البته قطارهای برقی سریع السیر از این قاعده مستثنی بوده و مانند دیگر قطارهای برقی استاندارد جهان، با برق ۲۵KV فعالیت می کنند.
راه آهن بلژیک همچنین پس از لوگزامبورگ، بیشترین میزان راه آهن برقی اروپا را به خود تخصیص داده که از این منظر، از راه آهن های توسعه یافته اروپا همچون آلمان و فرانسه پیشی گرفته است. در سال ۲۰۲۲، راه آهن بلژیک بیش از ۳۳۳۳ کیلومتر خط ریلی برقی مجهز به ERTMS بوده که با این حساب، بیش از ۹۳ درصد از مجموع خطوط ریلی این کشور برقی سازی شده است.
راه اهن بلژیک در سال ۲۰۵۵ اقدام به تشکیل شرکت ساخت «اینفرابل» نمود که علاوه بر پیمانکاری ساخت خطوط ریلی در این کشور، تاکنون قراردادهای متعددی برای ساخت خطوط ریلی با کشورهای مختلف جهان نیز به امضا رسانده است. در راستای اصلاح مقررات حقوقی در بخش حمل و نقل عمومی، شرکت راه آهن بلژیک (SNCB) در سال ۲۰۱۱ به طور کامل از هلدینگ اینفرابل جدا شده و در حالیکه اینفرابل مسئولیت فراهم آوردن زیرساخت، تعمیر و نگهداری ناگان را بر عهده گرفت، SNCB مسئولیت کامل سیر قطارها و ناوگان ریلی این کشور را پذیرا شد. در سال ۲۰۲۲، شرکت SNCB در زمره مهمترین شرکت های حمل و نقل ریلی اروپا در کنار بزرگانی چون DB، SNCF و یورواستار قرار گرفت که برای کشوری با ابعاد بلژیک، پیشرفتی بزرگ به حساب می آید.
قطارهای سریع السیر شرکت راه آهن بلژیک نیز از بالاترین سرعت در شبکه ریلی اروپا برخوردار بوده و در حالیکه برخی از خطوط آن هچون خط ۱ که جنوب و شمال بلژیک را با سرعت ۳۰۰ کیلومتر در ساعت به یکدیگر متصل می سازد، خطوط دیگر سریع السیر این کشور دارای کمینه سرعت ۲۶۰ کیلومتر در ساعت هستند. در حال حاضر، ۴ خط ریلی سریع السیر فعال در بلژیک مشغول به فعالیت هستند که هر یک از آنها، شبکه ریلی این کشور را به کشورهای همسایه متصل می سازند. همچنین، سه شرکت بزرگ ریلی مسافری بین المللی یعنی آیس، TGV و یورو استار از شبکه ریلی بلژیک استفاده کرده و به شهروندان این کشور خدمات می دهند. همچنین قطار مشهور نایت جت راه آهن دانمارک نیز به تازگی فعالیت خود را در بلژیک آغاز کرده است. بزرگترین ایستگاه های ریلی بلژیک یعنی بروکسل و آنتروپ، هر روزه قطارهای متعددی به مقاصد مختلف اروپا اعزام می کنند.
در خصوص بخش باری نیز باید گفت که راه آهن بلژیک همچنان در فهرست راه آهن های سرآمد اروپا محسوب می شود. در سال ۲۰۲۲، راه آهن بلژیک موفق به حمل ۹۸ تن کیلومتر بار شده که البته با توجه به ماهیت شبکه ریلی اروپا که مسافر محور محسوب می شود، تنها ۱۱ درصد از ترافیک ریلی بلژیک به بخش باری تخصیص یافته است. در حالیکه شرکت راه آهن بلژیک بیش از ۹۷ درصد مسافرین ریلی این کشور را حمل می کند، در بخش باری سهم راه آهن این کشور تنها ۵۳ درصد بوده و مابقی بار ریلی بلژیک از طریق دیگر شرکت های خارجی همچون دی بی کارگو آلمان حمل می شود.
اما همانطور که گفته شد، کشور بلژیک از راندمان بالایی برخوردار بوده که بخش عمده آن به دلیل نظم بی بدیل حاکم بر حمل و نقل ریلی این کشور است. تقریبا ۸۹ درصد از قطارهای مساری بلژیک سروقت حرکت خود از ایستگاه مبداء را آغاز کرده و ۱۱ درصد دیگر نیز تنها زیر ۵ دقیقه تاخیر دارند. نکته دیگر در خصوص راه آهن بلژیک، ارزان بودن سیستم حمل و نقل ریلی است. به عنوان مثال، دانشجویان، افراد سالمند و کم توان، از تخفیف های بالا و بعضا بلیط های رایگان بهره می برند که همین امر، یکی از دلایل رونق چشمگیر حمل و نقل ریلی در بلژیک به حساب می آید. همچنین، بر اساس قرارداد امضا شده میان دولت و راه آهن، قرار است میزان مسافرین بخش ریلی تا سال ۲۰۳۲، بیش از ۳۰ درصد افزایش یابد. دولت برای دستیابی به این هدفگذاری، ملزم به ارائه مشتوق هایی بیشتر به مسافرین شده تا بتواند از این طریق، میزان حمل و نقل عمومی را توسعه بخشند.
بر اساس آخرین داده های آماری SNCB، در سال ۲۰۲۳ حدود ۱۴۵ میلیون مسافر در مسیرهای داخلی و بیش از ۴ میلیون مسافر بلژیکی برای مقاصد بین المللی از خطوط ریلی بلژیک استفاده کرده اند که آمار بسیار مطلوبی به حساب می آید. همچنین، ۱۴.۷ میلیون مسافر ترانزیتی اروپایی نیز از شبکه ریلی این کشور در همان سال استفاده کرده اند. راه آهن بلژیک رد سال ۲۰۲۳ نیز دست به اقدامات مهمی همچون راه اندازی اپلیکیشن جامع ریلی، نوسازی ایستگاه ها، تغییر دکوراسیون و سرویس های بهداشتی ایستگاه ها، تعبیه اسکرین های اطلاعات، ساخت ایستگاه های جدید و موارد مشابه نمود که منجر به ایجاد انقلابی نوین در صنعت حمل و نقل ریلی این کشور شد. همچنین، در دسامبر سال ۲۰۲۳، نخستین قطار نایت جت فعالیت خود را از ایستگاه بروکسل به مقصد برلین آغاز نمود.