به گزارش پایگاه خبری ریل نیوز؛ سرمایه گذاری را می توان ستون اصلی توسعه شرکت های صنعتی دانست که بدون آن، امکان توسعه زیرساخت های لازم آنها نیز وجود نخواهد داشت. با اینحال، بسیاری از شرکت های صنعتی دولتی در کشورهای در حال توسعه همچون ایران، همچنان از قدرت کافی برای جذب سرمایه برخوردار نیستند.
شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران نیز یکی از شرکت هایی است که علیرغم نیاز مبرم به سرمایه گذاری داخلی و خارجی، امکان جذب سرمایه لازم برای ساخت و توسعه پروژه های زیرساختی خود را نداشته و همین امر، طی سال های اخیر به یکی از معضلات جدی صنعت حمل و نقل ریلی کشور تبدیل شده است.
در دو بخش قبلی گزارش حاضر، به دلایل مختلف این عدم موفقیت اشاره کرده و در بخش حاضر نیز قصد داریم یکی از دیگر دلایل آن را مورد بررسی قرار دهیم.
عدم شفافیت سوددهی و نبود تنوع در مدل های سرمایه گذاری
در گزارش قبلی به این نکته اشاره شد که مکانیزم سرمایه گذاری خرد اساسا به عنوان یکی از مسیرهای سرمایه گذاری در راه آهن تعریف نشده و لذا، شهروندان عادی و اشخاص حقیقی در عمل، امکان سرمایه گذاری در بخش ریلی را ندارند. اما بر فرض اینکه چنین امکانی از طریق پلتفرم های سرمایه گذاری جمعی در اختیار سرمایه گذار قرار بگیرد، باز هم به احتمال زیاد، علاقه چندانی از سوی آنها برای سرمایه گذاری در بخش ریلی به چشم نخواهد خورد.
امروزه بانک ها و کارگزاری های مختلف با کاهش ریسک سرمایه گذاری به دنبال جذب مشتریان بیشتر هستند. به عنوان مثال کافی است نگاهی به صندوق های درآمد ثابت و یا طلا در بورس بیندازیم تا متوجه شویم که از چه حجم استقبالی برخوردار هستند.
به طور کلی، سرمایه گذاران در تمام جهان یک رفتار ثابت از خود بروز می دهند و آن، تلاش برای حفظ اصل دارایی و البته پس از آن، کسب سود بیشتر است. اساسا همین رفتار سرمایه گذاران منجر به پیدایش صندوق های درآمد ثابت یا همان ETFها شده تا امکان جذب سرمایه افراد کمتر ریسک پذیر نیز وجود داشته باشد.
این همان نقطه ضعفی است که در شرکت های دولتی وجود داشته و امکان جذب آن دسته از سرمایه گذاران بخش خصصی را که به دنبال سرمایه امن و کم ریسک هستند را سلب می نماید. در حقیقت آنچه به عنوان یارانه یا سوبسید دولتی در اخیتار راه آهن قرار میگیرد، امکان محاسبه دقیق سوددهی شرکت را سلب نموده و در نتیجه، سرمایه گذار نمیتواند متوجه شود که آیا اساسا سرمایه گذاری در راه آهن از سوددهی مد نظر وی برخوردار خواهد بود یا خیر. اگر چنین سرمایه گذاری از سوددهی برخوردار است، میزان این سود چقدر خواهد بود؟ مضاف بر اینکه طبق اساسنامه، شرکت راه آهن در زمره سهامی خاص قرار داشته و امکان عرضه سهام آن در بورس نیز به لحاظ وحقوقی وجود ندارد.
همین امر سبب می شود تا اساسا نه امکان ورود سرمایه گذار حقیقی به عرصه سرمایه گذاری در راه آهن وجود داشته باشد و نه امکان محاسبه سود و زیان حقیقی چنین سرمایه گذاری قابل محاسبه باشد. این در حالیست که به عنوان یک شرکت صنعتی – تجاری، راه آهن می بایست آماری شفاف از درآمدها و هزینه های خود در اختیار سرمایه گذار قرار دهد تا وی در خصوص انجام احتمالی چنین سرمایه گذاری با دقت تصمیم بگیرد.
نگاهی به روند فعالیت شرکت های بزرگ صنعتی جهان به ویژه در بخش ریلی نیز به خوبی نشان می دهد که این شرکت ها، ترازهای مالی خود را در اختیار سهامداران و حتی بورس های داخلی و بین المللی قرار داده و از چنین ابزاری برای جذب سرمایه گذار بهره می برند. حتی شرکت های بزرگ ریلی جهان همچون راه آهن هند نیز از این قائله مستثنی نبوده سرمایه گذاران همواره در جریان آخرین وضعیت مالی شرکت قرار دارند.
چرایی لزوم تشکیل صندوق درآمد ثابت ریلی!
با بررسی بیشتر موارد ذکر شده در بالا میتوان به این نتیجه رسید که بهترین راه جذب سرمایه گذار بخش خصوصی به سمت صنعت حمل و نقل ریلی، ایجاد مکانیزم هایی همچون صندوق های درآمد ثابت بوده که بتواند علاوه بر تضمین اصل سرمایه، سود سرمایه گذار را نیز تضمین نماید.
ممکن است این نکته مطرح شود که اساس سرمایه گذاری در بخش های مرتبط با بازرگانی ریسک پذیری بوده و هیچ شرکتی نمیتواند سود سرمایه گذار را تضمین نماید. در واقع، چنین مدعایی درست به نظر رسیده و در خصوص شرکت های موفق نیز باید گفت که سوددهی آنها ناشی از همین اصل ریسک پذیری است.
اما باید به این نکته نیز توجه داشت که دستکم در شرایط کنونی اقتصاد جهانی که تا حد زیادی تحت تاثیر بی ثباتی ناشی از رکود اقتصادی، تنش های ژئوپولیتیک در شرق اروپا و خاورمیانه و فاکتورهای رقیب در سرمایه گذاری های کم ریسک به ویژه طلا و دیگر فلزات گرانبها قرار دارد، سرمایه گذاران به سادگی حاضر به ایجاد مخاطره برای سرمایه خود نبوده و ترجیح می دهند یا در اصطلا نقد باشند و یا دارایی خود را به سمت بازارهای کم ریسک تری چون طلا یا ارز هدایت نمایند. تشکیل صندوق های درآمد ثابت می توانند نتیجه تعامل میان راه آهن و سرمایه گذار را به برد – برد تغییر داده و هم صنعت ریلی به هدف خود یعنی جذب سرمایه دست یابد و هم سرمایه گذار، آورده خود را در معرض ریسک پذیری بالا نبیند.