به گزارش پایگاه خبری ریل نیوز؛ دوران جنگ سرد را می توان عجیب ترین سال های زندگی بشری در عصر مدرن دانست. اگرچه هیچگونه حمله موشکی و استفاده از تسلیحات هسته ای در سال های پس از پایان جنگ جهانی دوم تا ۱۹۹۱ یعنی سال فروپاشی شوروی و از بین رفتن نظام دوقطبی در جهان رخ نداد، اما هم آمریکا و هم شوروی، طی این سال ها از مخوف ترین فناوری های مربوط به موشک های هسته ای به عنوان ابزار بازدارندگی در برابر یکدیگر رونمایی کردند.
قطار اشباح، مخوف ترین ابزار حامل موشک های بالستیک هسته ای شوروی
در میان تعداد و نسل های متنوعی از انواع تسلیحات هسته ای آمریکا و شوروی، قطار اشباح را می توان مخوف ترین و عجیب ترین وسیله حمل این نوع موشک ها دانست. ویژگی مهم این قطار، امکان حمل موشک های بالستیک مجهز به کلاهک هسته ای سرد بود که امکان شلیک موشک از هر نقطه از خاک شوروی به سمت غرب را بدون نیاز به پایگاه ویژه پرتاب موشک فراهم می ساخت.
این قطار امکان حمل موشک بالستیک قاره پیما (ICBM) را دارا بوده و از آن به نام RT-23 یاد می شود. ماجرای طراحی و ساخت این قطار از آنجا آغاز شد که دهه ۶۰ میلادی، ایالات متحده امکان رصد و هدف قرار دادن تمامی پایگاه های هسته ای نظامی شوروی را از طریق هواپیماهای شناسایی و آواکس های خود را به دست آورد. برملا شدن مختصات دقیق پایگاه های موشکی دو طرف، نهایتا منجر به استفاده از روش های جدید از سوی آمریکا و شوروی برای گول زدن یکدیگر شد. اما استقرار ناوهای نظامی ناتو و آمریکا در آب های اطراف شوروی، امکان هدف قرار دادن اکثر پایگاه های موشکی اتحاد جماهیر شوروی را برای واشنگتن میسر می ساخت.
اگرچه مسکو روش های مختلفی برای جلوگیری از حمله ناوهای آمریکایی به پایگاه های موشکی خود به کار بست، اما هیچ یک از این راه ها جایگزینی قطعی برای بازدارندگی قطعی در برابر چنین حملاتی محسوب نمی شدند. به همین دلیل، اتحاد جماهیر شوروی اقدام به ساخت قطاری عجیب به نام قطار اشباح نمود که با کابوس ایالات متحده و ناتو در دوران جنگ سرد بدل شد.
علاوه بر این، وسعت خاک شوروی که در آن زمان، یک سوم خشکی ها جهان را در بر می گرفت، نیازمند تعداد زیادی پایگاه موشکی برای حفاظت از سراسر خاک این کشور بود. همچنین، با توجه به شناسایی شدن اکثر پایگاه های موشکی سوروی توسط هواپیماهای جاسوسوی آمریکا، مسکو نیازمند پایگاه موشکی سیاری بود که امکان جا به جایی نیز داشته باشد. همین امر موجب شد تا ایده ساخت قطار اشباح به عنوان وسیله ای برای حمل موشک های بالستیک شوروی به هر نقطه از خاک این کشور قوت بگیرد. نهایتا در دهه ۸۰ میلادی، این قطار ساخته و آماده بهره برداری در سراسر شبکه ریلی شوروی شد.
مختصات فنی عجیب قطار اشباح
قطار اشباح را فارغ از کاربرد نظامی و ایجاد بازدارندگی قدرتمند آن در برابر تسلیحات هسته ای آمریکایی، می توان شاهکار مهندسی شوروی دانست. این قطار قابلیت حمل موشک های سه مرحله ای بالستیک هسته ای از نوع شلیک سرد، به همراه ۱۰ کلاهک هسته ای را دارا بود. ظاهر قطار اشباح کاملا شبیه به قطارهای عادی بود و سه لکوموتیو کوپل شده مدل M62 آن به ۱۷ واگن متصل بود که در مجموع، یک رام قطار کامل را تشکیل می داد. پس از لکوموتیوها، سه واگن اصلی این لکوموتیو قرار داده شده بود که تمامی امکانات شلیک موشک حمل شده با قطار را دارا بودند. در بخش انتهایی قطار نیز یک تانکر حمل سوخت و روانکار نصب شده بود تا ادامه مسیر در هر نقطه از خاک شوروی را بدون نگرانی برای سوخت گیری مجدد، برای این قطار فراهم می آورد. همچنین، چهار سالن مسافری در میان قطار قرار داشت که ویژه حمل خدمه نظامی آن بود.
نکته جالب اینکه به دلیل برخورداری ظاهری کاملا عادی و مشابه با قطارهای مسافری آن زمان، قطار اشباح بارها از ایستگاه های مسافری عبور کرده و با اینحال، هیچ کس متوجه ماهیت مخوف و نظامی آن نشده بود. سرعت حرکت این قطار نیز ۸۰ الی ۱۲۰ کیلومتر در ساعت بود که شاهکاری برای زمان خود به حساب می آمد. نکته دیگر اینکه، با توجه به برقی بودن بسیاری از خطوط اتحاد جماهیر شوروی در آن زمان، این قطار نیز به سیستم اتصال به شبکه برقی مجهز بوده و در حقیقت، یک قطار هیبریدی محسوب می شد. این قابلیت، قطار اشباح را قادر به سیر صدها کیلومتر در روز بدون نگرانی از سوخت رسانی می ساخت.
در حقیقت، قطار اشباح این امکان را برای ارتش شوروی فراهم می ساخت تا تسلیحات هسته ای خود را نهایتا ظرف مدت ۲۸ روز، از غربی ترین نقطه به شرقی ترین منطقه شوروی منتقل و از آن استفاده نمایند. همچنین مکانیزمی برای نحوه عملکرد این قطار طراحی شده بود که پس از دریافت دستور شلیک از سوی مسکو تنها به ۳ دقیقه زمان برای شلیک موشک بالستیک به سمت هر نقطه از جهان غرب نیازمند بود.
قطاری که هیچگاه از آن استفاده نشد!
همانطور که پیشتر اشاره شد، عمده تجهیزات به کرا رفته از سوی دو طرف جنگ سرد یعنی آمریکا و شوروی، در راستای بازدارندگی ساخته شده و بسیاری از آنها هیچگاه مورد استفاده قرار نگرفتند. قطار اشباح نیز یکی از همین موارد بود که در جریان آغاز مذاکرات مربوط به پیمان «استارت» میان آمریکا و روسیه پس از پایان جنگ سرد، در زمره تسلیحات هسته ای مسکو قرار گرفت که می بایست به طور کلی نابود می شد. به همین دلیل، قطار اشباح نیز که در محل ماموریت اصلی آن در خاک اوکراین امروزی تعریف شده بود، در سایت ویژه امحای تسلیحات هسته ای شوروی در همین کشور، برای همیشه نابود شد.
با اینحال، جالب است بدانیم که این قطار مخوف، در جریان پیمان «استارت ۲» در سال ۲۰۰۵ امحا شده و پیش از آن، علیرغم پایان یافتن دوران جنگ سرد میان دو ابر قدرت جهان، قطار اشباح همچنان به صورت فعال در اختیار مسکو قرار داشت.