به گزارش پایگاه خبری ریل نیوز؛ با پایان رسمی کار دولت سیزدهم و ورود کشور به دوران مدیریت رئیس جمهور پزشکیان، اکنون چشم همگان به دنبال برنامه های دولت چهاردهم در عرصه های مختلف است. انتخاب فرزانه صادق مالواجرد به عنوان یکی از نیروهای متخصص و قدیمی وزارت راه شهرسازی را می توان یکی از نکات مهم کابینه مسعود پزشکیان دانست.
صادق مالواجرد در جریان دفاعیه خود در کمیسیون تخصصی عمران مجلس شورای اسلامی، به نکات مهمی به ویژه در خصوص توسعه ترانزیت اشاره کرده و نخستین سفر استانی خود را نیز روز پنجشنبه به ایلام انجام داد تا در جریان آخرین وضعیت عبور و مرور مرزی زائرین اربعین قرار گیرد. همین امر، نشانه مثبتی در خصوص رویکرد وی نسبت به وضعیت ترانزیت ایران به حساب می آید.
تاکید خانم وزیر بر رویکرد اقتصادی وزارت راه و شهرسازی
صادق مالواجرد در جریان دفاع از برنامه های خود برای وزارت راه و شهرسازی، به تشکیل یک معاونت اقتصادی و تغییر ساختار این وزارتخانه اشاره کرد. وی تاکید کرده است که تمامی پروژه های جاری و آینده وزارت راه و شهرسازی می بایست پیوست و توجیه اقتصادی داشته باشند. این رویکرد خانم وزیر را می توان مهمترین نقطه قوت وی در جریان روند برنامه ریزی برای برنامه های آتی وزارت راه دانسته که البته می بایست به مثابه الگویی برای سایر وزارتخانه هایی که به نوعی با اقتصاد کشور در ارتباط هستند نیز قرار گیرد.
یکی از مشکلاتی که در دوران پس از انقلاب اسلامی همواره با آن دست به گریبان بوده ایم، نبود رویکرد اقتصادی در تعریف برخی از پروژه های کلان و خرد بوده و همین امر، منجر به اتلاف منابع مالی محدود و تخصیص آنها به پروژه هایی است که نه تنها کمکی به اقتصاد کشور و معیشت مردم نمی کنند، بلکه بعضا، آسیب های مخربی نیز به همراه داشته اند. لذا، دستکم در نگاه نخست، تاکید صادق مالواجرد بر اقتصاد محور بودن پروژه های عمرانی کشور را می بایست به فال نیک گرفته و از آن استقبال ویژه ای به عمل آورد.
لزوم تعریف پروژه های اقتصاد محور در راه آهن
همانطور که گفته شد، متاسفانه بسیاری از پروژه های اقتصادی کلید خورده در دولت های گذشته به ویژه در بخش مسکن و شهرسازی، فاقد پیوست اقتصادی بوده اند که همین امر، منجر به اتلاف منابع مالی و تخصیص آنها به پروژه های غیرضروری شده است. اگرچه هیچ دولتی در هیچ کجای جهان نمی تواند مدعی شود که مسیری کامل و بدون نقص را پیموده، اما یکی از رویکردهای مثبت دولت سیزدهم در خصوص پروژه های عمرانی کشور به ویژه در بخش راه و توسعه ترانزیت، حرکت به سمت تعریف و تکمیل پروژه هایی چون اتصال ریلی بصره – شلمچه، تاکید بر تکمیل خط ریلی چابهار – زاهدان، تعریف پروژه هایی برای تقویت زیرساخت های ریلی شهرهای صنعتی کشور مانند کرمان بوده که امری بسیار مهم تلقی می شود.
اگرچه فشار تحریم ها و ضعیت اقتصادی نه چندان مطلوب کشور طی سال های اخیر، از میزان پیشرفت فیزیکی این پروژه های زیرساختی کاسته است، اما اساس حرکت به سمت تقویت اتصال ریلی شهرهای صنعتی به شبکه ریلی کشور به جای اتلاف منابع برای اتصال های ریلی نه چندان مهم، اقدامی شایان تقدیر محسوب می شود.
اکنون به نظر می رسد رویکرد اقتصادی وزیر جدید راه و شهرسازی کشورمان بتواند در مدیریت منابع و تخصیص آن به پروژه های ترانزیت محور کشور، راهگشا بوده و به درآمدزایی ارزی کشور کمکی شایان نماید.
اهمیت تمرکز بر پروژه های مهم ترانزیتی در بخش ریلی
شرایط ژئواکونومیک ایران به گونه ای است که از کشور ما، همواره به عنوان نقطه اتصال شرق و غرب یاد می شود. اما حقیقت امر این است که فشار تحریم های اقتصادی غرب علیه ایران طی سال های گذشته، منجر به شکل گیری مسیرهای ترانزیتی جدید در اطراف کشور شده و موقعیت مهم و بی بدیل جغرافیایی ایران را تا حد زیادی زیر سوال برده است. در شمال، شکل گیری کریدور ترانس کاسپین را شاهد هستیم که بار ترانزیتی مورد مبادله میان شرق و غرب را به جای ایران، راهی مسیر ترکیبی دریای خزر کرده و همسایگان شمالی ایران همچون جمهوری آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان، در حال بهره برداری و تعریف پروژه های زیرساختی بزرگی برای توسعه ترانزیت خود در خلال به حاشیه رانده شدن مسیرهای ترانزیتی کشورمان هستند.
در غرب، دو کشور عراق و ترکیه در حال ساخت پروژه کریدور شمال – جنوب جدید به نام «جاده دوستی» بوده که در صورت تکمیل، اهمیت کریدور شمال – جنوب عبوری از ایران را تا حد زیادی زیر سوال خواهد برد. در شرق نیز طالبان از زمان روی کار آمدن خود تاکنون، اقدامات گسترده ای برای ساخت کریدورهای جدید عبوری از افغانستان و تعریف نقش جدید برای این کشور به عنوان نقطه اتصال پاکستان و دریای عمان به کشورهای محصور در خشکی آسیای مرکزی یعنی ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان هستند که این پروژه نیز در صورت تکمیل، اهمیت ترانزیتی بندر اقیانوسی چابهار را زیر سوال خواهند برد.
لذا، با توجه به قرارگیری ایران در وضعیت دشوار کنونی، انتظار می رود رویکرد اقتصادی خانم وزیر بتواند پروژه های زیرساختی ریلی ناتمام، همچون کریدور شمال – جنوب و اتصال ریلی چابهار – زاهدان را به مقصد رسانده و دست بالای ترانزیت منطقه ای را بار دیگر به ایران بازگرداند. باید توجه داشت که در صنعت ترانزیت، کشوری از بالاترین میزان موفقیت برخوردار خواهد بود که نخستین مسیر عبوری از یک منطقه را از آن خود سازد. بدیهی است که در صورت ساخت مسیرهای آلترناتیو بعدی، این مسیرها معمولا هیچگاه به اندازه مسیر نخست تاسیس شده، از استقبال برخوردار نخواهند شد. لذا، دولت چهاردهم باید توجه داشته باشد که فرصت برای تکمیل پروژه های ریلی ناتمام ترانزیتی کشور و اتصال شبکه ریلی به شهرهای صنعتی به منظور تسهیل در توسعه صادرات محصولات ایرانی بسیار محدود بوده و می بایست اقداماتی عاجل و عملیاتی در این خصوص صورت پذیرد.