به گزارش پایگاه خبری ریل نیوز؛ مهرداد بذرپاش وزیر راه و شهرسازی کشورمان با انتشار پیامی از پیشرفت ۳۶ درصدی فیزیکی پروژه خط آهن کرمانشاه خسروی خبر داد. به گفته وی، این خط آهن ۲۶۳ کیلومتری قطعه تکمیل کننده کریدور شرق – غرب کشور بوده و در صورت تکمیل، علاوه بر ایران، کشورهای آسیای مرکزی را نیز به عراق و دریای مدیترانه متصل خواهد ساخت.
اما از آنجاکه کریدورهای ترانزیتی از هر قسم، می بایست حتما پیوست اقتصادی داشته و ساخت آنها به لحاظ تجاری توجیه پذیر باشد، اکنون نیز این سوال مطرح می شود که اساسا اتصال ریلی ایران به عراق چه مقدار عایدات ارزی برای ایران به همراه خواهد داشت؟
حجم مبادلات تجاری میان عراق و ایران
به نوشته سایت رسمی دولت ایران (dolat.ir)، سید احسان خاندوزی وزیر اقتصاد جمهوری اسلامی ایران در جریان برگزاری ششمین کمیسیون همکاریهای مشترک ایران و عراق در اردیبهشت ۱۴۰۳ طی سخنانی گفت: در دومین کمیته تجاری دو جانبه بر افزایش حجم مبادلات بازرگانی دو کشور تا ۲۰ میلیارد دلار در کوتاه مدت و ۴۰ میلیارد دلار در دراز مدت و همچنین توازن در تجارت بین دو کشور توافق کردند.
همچنین، عبدالامیر ربیهاوی مدیرکل غرب آسیای سازمان توسعه تجارت ایران نیز در تاریخ ۲۴ اردیبهشت ماه سال جاری در گفتگو با خبرگزاری ایرنا تاکید کرد: برخی واحدها در عراق با انتقال تکنولوژی و سرمایه ایرانی ساخته شده است. پس هنوز جایگاه خوبی در بازار عراق داریم. به طور کلی حدود ۱۲ درصد از بازار عراق به ایران اختصاص دارد. البته ارقامی که تاکنون اشاره شده مربوط به آمار گمرکی است و صادرات خدمات فنی و مهندسی و توریسم درمانی، صادرات برق و غیره در آن دیده نشده است. وی همچنین، حجم تجاری فعلی میان ایران و عراق را ۲۰ میلیارد دلار عنوان کرده که با توجه به وابستگی عراق به واردات، این رقم می تواند طی سال های آتی افزایش یابد.
همچنین، آمار ارائه شده از سوی سازمان تجارت جهانی نشان می دهد که رشد مبادلات تجاری عراق طی سال های اخیر کاملا افزایشی بوده و این در حالیست که میزان واردات این کشور نیز همچنان روندی افزایشی را تجربه میکند. نین موضوعی می تواند به صورت بالقوه، بازار عراق را برای تجار ایران جذاب تر نماید.
لذا، می توان گفت حجم مراودات تجاری میان دو کشور ایران و عراق دستکم به اندازه ای هست که فراهم کردن زیرساخت های ارتباطی میان دو کشور را به لحاظ اقتصادی توجیه پذیر نماید. همچنین، عراق از معدود بازارهای خارجی هدف ایران است که کماکان علیرغم وضع تحریم های سفت و سخت اقتصادی غرب علیه تهران، مراودات تجاری خود با کشورمان را حفظ کرده است. لذا، حفظ این بازار و گسترش مراودات تجاری میان دو کشور تا حد زیادی برای تجارت خارجی ایران حائز اهمیت است.
لزوم اتصال ریلی ایران به مدیترانه
دریای مدیترانه به سبب قرار گرفتن در بخش شمالی قاره آفریقا و جنوب اروپا، از موقعیتی ویژه برای هر کشور برخوردار است. در حقیقت، دستیابی به بنادر واقع در این دریا به معنی دستیابی به بازارهای اروپا و شاخ آفریقا بوده که با توجه به توسعه روابط تجاری میان ایران و مصر طی ماه های اخیر و همچنین، توسعه روابط با دیگر کشورهای واقع در نیمه شمالی آفریقا، برای تهران بسیار مهم است.
از سوی دیگر، کشور سوریه به عنوان مهمترین شریک تجاری ایران در دریای مدیترانه به حساب می آید که بنادر مهمی از جمله طرطوس و لاذقیه در حاشیه مدیترانه داشته که در صورت اتصال ریلی میان ایران و عراق، ادامه مسیر برای ترانزیت کالای ایران و کشورهای منطقه آسیای مرکزی (CIS) به مدیترانه نیز میسر خواهد شد. تنها مشکلات موجود بر سر راه، ضعف مدیریت منابع در عراق به ویژه بخش ریلی و از بین رفتن عمده شبکه ریلی عراق توسط داعش است که اتصال ریلی میان دو کشور را تا حدی سخت جلوه می دهد. البته این مشکلات برای سوریه نیز وجود داشته و نمیتوان آن را منحصر به عراق دانست.
همچنین باید به یاد داشت که بر اساس تفاهمنامه امضا شده میان دو کشور ایران و روسیه در زمینه بازسازی مناطق جنگی این کشور که ساخت خطوط ریلی نیز شامل آن می شود، می بایست حتما همزمان با احیای زیرساخت های سوریه، تمام تلاش خود را برای توسعه شبکه ریلی از ایران تا بنادر مهم این کشور به کار بست. در غیر این صورت، سرمایه گذاری ایران برای احیای زیرساخت های سوریه، معنای و توجیه پذیری اقتصادی خود را از دست خواهد داد.