توسعه مسیرهای ترانزیتی ایران نیازمند سرمایه گذاری خارجی و برطرف شدن موانع قانونی داخلی است که در صورت عدم توجه به آن، مزایای جغرافیایی ایران در رقابت با همسایگان رنگ خواهد باخت.
به گزارش پایگاه خبری ریل نیوز؛ صنعت ترانزیت امروزه به یکی از شقوق اقتصاد و توسعه پایدار به حساب می آید. علاوه بر کشورهایی چون ایران و ترکیه که به دلیل قرارگیری در منطقه مواصلاتی شرق و غرب از ویژگی های خاص ژئوپولیتیک و شرایط ممتاز در صنعت ترانزیت برخوردار هستند، امروزه شاهد نقش آفرینی بازیگران جدید همچون لهستان در عرصه این صنعت بزرگ هستیم که حجم ترانزیت آنها طی سال های اخیر چندین برابر ایران بوده است. از سوی دیگر، بازیگران کهنه کاری چون روسیه به دلیل تحریم های غرب، از درآمدهای کلان حاصل از ترانزیت میان شرق و غرب محروم شده اند.
تاکید مقام های دولتی و فعالان حوزه حمل و نقل بر اهمیت مسیرهای ترانزیتی ایران
مسئولین محلی و فعالان اقتصادی در دو استان گلستان و گیلان به عنوان مبادی ورودی و خروجی بار ترانزیتی ایران از شمال کشور به تازگی طی سخنانی، ضمن تاکید بر اهمیت هر دو استان و نقش به سزای آنها در ترانزیت کشور نسبت به آینده مسیرهای ترانزیتی خود یعنی راه آهن رشت – آستارا و اینچه برون، توضیحاتی ارائه کرده اند که برخی نکات آن قابل توجه است. «اسدالله عباسی» استاندار گیلان، در دیدار با مدیرعامل، اعضای هیئت‌مدیره و معاونین سازمان منطقه آزاد انزلی ظرفیت بندری استان ۱۵ میلیون تن کالا است ولی کمتر از این آمار در استان کارهایی در حال انجام است از این رو باید از طریق توسعه بنادر و ریلی میزان ترانزیت کالا را افزایش دهیم. وی همچنین با اشاره به ویژگی ژئوپولتیکی این استان در حوزه‌های ریلی، دریایی و هوایی مناطق آزاد بیان کرد: «خوشبختانه افق روشنی برای آینده پیشرو است زیرا در بخش مربوط به ترانزیت کالا و توسعه زیر ساخت‌های ریلی، دریایی، هوایی و منطقه آزاد انزلی اقدامات سازنده‌ای انجام شده است».
از سوی دیگر، رییس هیئت مدیره شرکت بهینه ترابر آژور در خصوص اهمیت خط ریلی اینچه برون گفت: راه‌آهن اینچه برون در بخش کریدور شمال – جنوب و صادرات و واردات به قزاقستان، اولویت‌های جغرافیایی خاصی دارد.
مصطفی اقدم، با اشاره به ظرفیت ریلی اینچه برون، در محور کریدور شمال – جنوب، گفت: این خط ریلی قابلیت صادرات محصولات آبزیان به روسیه و چین، قابلیت «هاب شدن» منطقه برای واردات از جمله «چوب» به ایران و ترانزیت «غلات» در منطقه و واردات نهاده‌های دامی را دارد. وی همچنین در خصوص اهمیت خط ریلی اینچه برون گفت: راه‌آهن اینچه برون در بخش کریدور شمال – جنوب و صادرات و واردات به قزاقستان، اولویت‌های جغرافیایی خاصی دارد.
مصطفی اقدم، با اشاره به ظرفیت ریلی اینچه برون، در محور کریدور شمال – جنوب، گفت: این خط ریلی قابلیت صادرات محصولات آبزیان به روسیه و چین، قابلیت «هاب شدن» منطقه برای واردات از جمله «چوب» به ایران و ترانزیت «غلات» در منطقه و واردات نهاده‌های دامی را دارد.
مصطفی اقدم که از افراد با سابقه و شناخته شده در عرصه حمل و نقل ریلی کشور به حساب می آید، با اشاره به ظرفیت ریلی اینچه برون، در محور کریدور شمال – جنوب، گفت: این خط ریلی قابلیت صادرات محصولات آبزیان به روسیه و چین، قابلیت «هاب شدن» منطقه برای واردات از جمله «چوب» به ایران و ترانزیت «غلات» در منطقه و واردات نهاده‌های دامی را دارد.
ترانزیت، صنعتی پایدار اما فرّار!
با در نظر گرفتن تمامی مواهب ژئوپولیتیکی موجود برای ایران به عنوان پل ارتباطی میان غرب و شرق، باید به این نکته نیز توجه داشت که صنعت ترانزیت بسیار فرار بوده و میزان رقابت در این صنعت تا حدی است که ممکن است طی تنها دو دهه، کشوری چون ایران، مزایای ژئوپولیتیکی خود را به کشورهای همسایه واگذار نماید.
با این حساب، تمامی مزایای برشمرده شده توسط کارشناسان، همچون اهمیت اینچه برون، بنادر گیلان و بندر امیرآباد در نزدیکی ساری، هیچ یک پایدار نبوده و در صورت عدم سرمایه گذاری مناسب و به موقع، تمامی این مزایای رقابتی به کشورهای همسایه واگذار خواهند شد. کما اینکه در خصوص کریدور ترانس کاسپین، تا همین پنج سال پیش هم کسی تصور نمیکرد این کریدور با توجه به ماهیت حمل ترکیبی و پر هزینه خود، بتواند در برابر مسیر ارزان قیمت و تمام زمینی ایران، حرفی برای گفتن داشته باشد. اما امروز شاهد این حقیقت تلخ هستیم که بار ترانزیتی در مسیر کریدور ترانس کاسپین، به هیچ روی با حجم بار ترانزیتی ایران چه در در بخش جاده ای چه ریلی، قابل قیاس نیست.
همانطور که رئیس جمهور در رسانه ملی اعلام کرد، برای رسیدن به رشد ۸ درصدی هدفگذاری شده در برنامه توسعه، کشور نیازمند سرمایه گذاری بیش از ۱۰۰ میلیارد دلاری است. بدیهی است که در صورت عدم تامین به موقع سرمایه مورد نیاز، بسیاری از مزایای جغرافیایی کشور از جمله اهمیت مسیرهای ترانزیتی آن به دلیل عدم ساخت به موقع و رقابت نارابر با همسایگانی چون ترکیه، جمهوری آذربایجان و کشورهای آسیانه میانه، از دست خواهد رفت.
لذا به نظر می رسد یکی از مهمترین اقداماتی که دولت چهاردهم می بایست در اولویت های خود در زمینه راه و شهرسازی قرار دهد، تامین به موقع سرمایه مورد نیاز برای ساخت کریدورهای ریلی نیمه تمام کشور، حل و فصل موارد مربوط به تملک اراضی مورد نیاز راه آهن جهت تسریع در کار ساخت و جلب سرمایه گذاران داخلی و خارجی است. همچنین برطرف کردن آسیب های اقتصادی ناشی از اعمال تحریم ها به ویژه در بخش پولی و بانکی باشد که در عمل، مانع از امکان انتقال نقدینگی خارجی به داخل ایران برای ادامه ساخت مسیرهای ترانزیتی نیز امری بسیار حیاتی بوده که با ابراز خوشبینی های مکرر حل و فصل نخواهد شد.